Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), “2025 Yılı Bütçe Gayelerinin Program ve IMF Öngörüleri Çerçevesinde Kıymetlendirilmesi: Kamu Maliyesi Açısından 2025 Yılında Olası Zorluklar” başlıklı Merkez Yöneticisi ve Program Danışmanı Hakan Yılmaz tarafından hazırlanan bir rapor yayımladı.
Raporda, “Son devirde birçok akademik ve teknik çalışmalarda ortaya konduğu üzere para siyasetinin başarılı olması bizim üzere iktisadı büyük gelişen ekonomilerde maliye siyasetinde gayelere ulaşılmasına bağlıdır. Orta devirde ise bugünden adımları atılacak ikinci kuşak ıslahatlarla mali muvaffakiyet kalıcı hale getirilecektir” denildi.
“Enflasyonda yüksek seyir harcamalar üzerinde baskı yaratacak”
Raporda şöyle devam edildi:
“Enflasyonun beklentilerin üzerinde çıkması ek önlem alınmadığında bilhassa harcamalar üzerinde önemli bir baskı yaratacaktır. Düşük büyüme, iktisadın beklentilerin üzerinde daralması direkt vergi tahsilatını aşağı çekerken, toplumsal harcama programları üzerindeki mali baskıyı artıracaktır. Gelirlerin enflasyondan olumlu etkilenmesinin daha hudutlu kalması ve düşük büyümenin eşlik etmesi direkt bütçe açığını üst çekecektir.
2025 yılında ekonomik programın farklı senaryolara nazaran hazırlanmamış olması, mali önlemlerin detaylandırılmaması ve mali risklerin sayısallaştırılmaması mali idare açısından risk ögeleridir. Süratle buradan başlamak programın kredibilitesi açısından kıymetli görülmektedir.
Bütçedeki riskler
Bütçe maksatları açısından riskli görünen temel konular şu halde sıralandı:
“-Hedeflenen enflasyonun üst istikametli sapmasına nazaran fiyat artışlarının devreye girmesiyle işçi ödeneklerin yetersiz kalması riski. Bilhassa yılın birinci yarısındaki artışlar ile 2024’ün son üç ayındaki artışlar işçi maliyetleri üzerinde belirleyici olacaktır. Yıllın son üç ayındaki gelişmelerle yaklaşık 4 puanlık bir enflasyon farkı verilmesi durumunda 2025 yılında fiyat artışı yüzde 15-16 bandına çıkmaktadır (ortalamalar üzerinden ise artış yüzde 23-24). Yıl içinde birinci altı aylık enflasyonun yüzde 6’yı aşması durumunda en optimist senaryoda bile toplam ödeneklerinin yüzde 10 düzeyinde aşılması beklenen görülmektedir (örneğin 3 puanlık enflasyon farkı verilmesi durumunda).
-Mal ve hizmet ödenekler enflasyondaki sapmadan ve 2024 önlemlerinin sıkılaşmasının yaratacağı ek genişleme baskısından direkt etkilenecektir.
-Cari transferler kaleminde ise EYT emeklileri sayısındaki genişleme ve enflasyonun sapması durumunda EYT’nin olmadığı duruma nazaran harcama genişlemesi GSYH’nin yüzde 2’sinin biraz üzerine çıkacaktır.
-Muhtemel KİT misyon ziyanları ile fakir hanelere yönelik takviyelerin düşük büyüme ve işsizlikten ötürü artması cari transferleri üste çekecektir.
–Yatırımlarda önceliklendirmenin hangi kesimlerde yapılacağı, bilhassa son üç yılda artan projeler nedeniyle yatırım programında rasyonalizasyon çalışmalarının yapılmaması da yatırım maliyetlerindeki artışla birlikte burada riskli bir durumu yol açacaktır.
-Deprem maliyetlerinde ortaya çıkacak ek maliyet artışları da sermaye transferleri ödeneği üzerine baskı yaratacaktır.”
Bir yanıt yazın