Hayatını ‘Diriliş Nesli’ne adadı: Sezai Karakoç

0

BEĞENDİM

0

Hayatını “Diriliş Nesli” dediği, yeni bir gençliğin yetişmesine adadı…

Tam ismi Ahmet Sezai Karakoç olan mütefekkir şair, 22 Ocak 1933’te, Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas cephesinde çarpışırken Ruslara esir düşen tüccar Yasin Bey ile Emine Hanım’ın oğlu olarak Diyarbakır Ergani’de dünyaya geldi.

Çocukluğunu Ergani, Maden ve Piran’da (Dicle) geçiren Karakoç, ilkokulu 1944’te Ergani’de tamamladı. Parasız yatılı kaydolduğu Maraş Ortaokulu’nu 1947’de bitiren şair, 1950’de Gaziantep Lisesi’nden mezun oldu.

“Büyük Doğu” mecmuasının tutkulu bir okuyucusu
Sezai Karakoç, ilkokulda Battal Gazi kitaplarını, Ahmediye ve Muhammediyeleri okuyup, dinledi, ortaokulda ise Namık Kemal, Ziya Paşa, Tevfik Fikret ve Ziya Gökalp’in yapıtlarını okudu.

20. yüzyıl İslamcılık kanısı içinde yazdığı kitaplar, şiirler ve kurduğu parti, niyet ve hareketi ile farklı bir yere sahip olan Karakoç, okumaya büyük bir sevgi besledi ve lise yıllarında Batı klasiklerine başladı.

Mütefekkir Karakoç, Necip Fazıl Kısakürek’in çıkardığı “Büyük Doğu” mecmuasının tutkulu bir okuyucusu oldu.

Necip Fazıl’ın yanından hiç ayrılmadı
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinin (SBF) imtihan sonuçlarını beklerken, Necip Fazıl ile tanışmak üzere yanına giden Karakoç, Kısakürek ile tanıştıktan sonra bir daha hiç ayrılmadı.

Karakoç, 1950’li yıllarda Büyük Doğu’nun sanat edebiyat sayfalarını yönetti, 1955’te ise üniversitenin maliye kısmından mezun oldu.

Maliye Bakanlığında Hazine Genel Müdürlüğü Dış Tediyeler Muvazenesi kısmında 1955’te çalışmaya başlayan edebiyatçı, girdiği sınavı kazanarak 11 Ocak 1956’da maliye müfettiş yardımcısı oldu. Karakoç, 1959’da gelirler kontrolörü olarak İstanbul’a atandı, vazifesi gereği yurdun birçok yerini görme imkanı buldu.

Usta edebiyatçı, askerlik görevini ise 1960-1961’de Ankara ve Ağrı’da yaptı.

İlk yazıları Büyük Doğu’da yayımlandı
Birinci yazılarını 1950’li yıllarda Büyük Doğu’da yayımlayan Karakoç, 1963’ten itibaren Yeni İstanbul gazetesinde “Karakoç” imzasıyla günlük yazılar kaleme aldı.

Diriliş mecmuasından evvel ve mecmuanın yayına orta verdiği dönemlerde A Dergisi, Akpınar, Büyük Doğu, Düşünen Adam, Hilal, Hisar, İslam Kanısı, Mülkiye, Papirüs, Pazar Postası, Soyut, Şiir Sanatı, Türk Lisanı, Türk Yurdu üzere mecmualarda deneme ve şiirleri yayımlandı.

İlk şiir kitabı Körfez 1959’da yayımlanan Karakoç, 1960 baharında bir “siyaset, niyet ve edebiyat dergisi” olarak nitelediği Diriliş’i çıkarmaya başladı.

27 Mayıs ihtilalinin arefesinde çıkan mecmua, Nisan ve Mayıs aylarında iki sayı çıkmış ve ihtilal yüzünden yayına devam edemedi.

16 Aralık 1963’ten itibaren Yeni İstanbul gazetesinde “Farklar” sütununda bir müddet günlük yazılar yazan Karakoç, Mart 1966’da Diriliş’i yine çıkarmaya başlamışsa da Mart 1967’de kapatmak durumunda kaldı. Bu ortada İslamın Dirilişi ve İslam Toplumunun Ekonomik Strüktürü isimli kitapları ile İslam, Farklar, Diriliş Etrafında isimli üç yapıtı ise birinci olarak Yazılar ismi altında tek kitap halinde basıldı.

Temmuz 1967’de tekrar yayın hayatına dönen Büyük Doğu’da yazmaya başladı, bu devirdeki yazılarının kitaplaşmasıyla da Kıyamet Aşısı adlı kitabı ortaya çıkmış oldu.

“Sürgün Ülkeden Başşehirler Başkentine”
4 Aralık 1967’den itibaren Babıali’de Sabah gazetesinde on ay mühletle “Sütun” başlığı altında yazılar yazdı; Mağara ve Işık, Gül Muştusu kitapları da tıpkı periyotta basıldı.

Türk edebiyatının en sevilen şiirlerinden biri haline gelen “Mona Rosa” şiiriyle okuyucunun kalbinde taht kuran Karakoç, “Sürgün Ülkeden Başşehirler Başkentine” şiirini ise çok sevdiği İstanbul’a yazdı.

Diriliş Partisi’ni kurdu
Şiir ve yazılarında, mecmualarında, kitaplarında ortaya koyduğu dünyayı gerçekleştirmek üzere 1990’da Diriliş Partisi’ni kurdu.

Karakoç, 7 yıl partinin genel başkanlığı görevini yürüttü. Diriliş Partisi, 19 Mart 1997’de kapatıldı.

Müslümanların uyanışı için çabaladı
Dünya savaşlarından yenik çıkan İslam dünyasının yine dirilişini maksat edinen ve yazı hayatı boyunca “diriliş” kavramı etrafında zinde bir şuur uyandırmaya çalışan mütefekkir Karakoç, yapıtlarıyla dünya Müslümanlarının uyanışını sağlamayı amaçladı.

Düşünce dünyasını sistematize eden diriliş kavramını birinci sefer 1954’te kullanan Karakoç’un Tunus ve Cezayir’deki bağımsızlık savaşlarını bahis alan “Bir Milletin Basübadelmevti” yazısının yer aldığı birinci mecmua teşebbüsü Yeni Ay, savcılığın müsaade vermemesi sebebiyle dağıtıma çıkmadan toplatıldı.

Sezai Karakoç, ikinci mecmua teşebbüsünü ise üniversite son sınıftayken iki sayı çıkan “Şiir Sanatı” mecmuasıyla yaptı. Garip akımının yalınlaştırdığı şiir ortamına bir lirizm aşısı yapan mecmuada Karakoç’un yanı sıra Cemal Süreya, Gülten Akın, Orhan Duru, Muzaffer Erdost, Rami Ayas, Seyfettin Başçıllar, Erdal Öz, Nuri Pakdil, Güner Başar, Nahit Güçlü, Baha Galip Tunalıgil, Abdullah İstek Ergüven ve Şahinkaya Lisan’ın şiirleri yer aldı.

Diriliş ile bir jenerasyonun fikir dünyasını yoğurdu
Yayımlandığı yıllarda içerdiği yazılar nedeniyle tekraren kapatılan ve toplatılan Diriliş dergisi, bir edebiyat ve sanat dergisi olmasının yanı sıra, İslam kanısı ve siyasetinin formlandığı bir yayın organı da oldu.

Karakoç, 1960’ta Diriliş Mecmuası’nın birinci sayısını çıkardı. Gazete formatında da yayımlanan Diriliş Mecmuası’nın yayımını aralıklı olarak 1992 yılına kadar sürdürdü. Mecmuada İslam klasiklerinden, çağdaş İslam düşünür ve edebiyatçıların yapıtlarından çevirilere yer verildi. Bunun yanı sıra Batı klasiklerinden ve çağdaş Batı edebiyatı ve niyetinden birçok metnin çevirisi yayımlandı.

Dergide, bir taraftan Seyyid Kutub, Malik bin Nebi, Muhammed Hamidullah, Malcolm X, Muhammed İkbal, Seyyid Hüseyin Nasr Türk okuyucuyla tanıştırılıp, çağdaş Afrika edebiyatı çeviri edilirken, bir taraftan da başta Mesnevi olmak üzere Kuşeyri, İbni Hazm, Niyazi Mısri, Muhyiddin Arabi, Firdevsi, Aziz Mahmut Hüdayi’nin yapıtları çeviri edildi.

Doğu kadar Batı niyeti ve edebiyatına da açık olan Diriliş’te, Kierkegaard, Heidegger, Rene Guenon, Erich Fromm, Goethe, Rimbaud, Rilke, Ezra Pound, Virginia Wolf ve Faulkner’in de ortalarında bulunduğu çok sayıda edebiyatçının yazı ve şiirleri okuyucuya sunuldu.

2021’de dünya sürgününü tamamladı
Sezai Karakoç, yazın hayatı boyunca kendi isminin yanı sıra Mehmet Leventoğlu, Zülküf Canyüce, Sait Yeni, M. Cemil, Mehmet Yasin, M. Yasin, Mehmet Yasinoğlu, Zafer Karip, M.B.Y., S.K., S.Y., M.L., M.Y., M.S. Karakoç, Mehmet C. Güneş müstearlarını kullandı.

Usta edebiyatçı, 1968’de “MTTB Ulusal Hizmet Armağanı”, 1970’te sürgündeki Macar müelliflerinin takdir ve şükranlarının nişanesi olarak “Gümüş Hürriyet Madalyası”, 1982’de “Türkiye Yazarlar Birliği Kıssa Ödülü”, 1988’de “Üstün Hizmet Ödülü”, 1991’de ise 22. Dünya Şairleri Kongresinde “World Academy of Arka and Culture Ödülü”ne layık görüldü.

Diyarbakır’da bir bulvara ismi verilen Karakoç, 16 Kasım 2021’de İstanbul’daki konutunda, kendi tabiriyle “dünya sürgünü”nü tamamladı. Karakoç’un cenazesi “Şehzadebaşı’nda Gün Doğmadan” şiirinde “Yerleşecek yer aramamak, caminin avlusunda, soğuk bir taşa oturmak, gün doğmadan Şehzadebaşı’nda” mısrasıyla yer verdiği Şehzadebaşı Camii Haziresi’ne defnedildi.

Sezai Karakoç’un şiiri: Estetik basamağı ve hakikat aşaması
Sezai Karakoç şiirinde “estetik aşama” ve “hakikat aşaması”, birbirini olumlayan ve besleyen iki akıntı olarak yan yana devam etti. Bu iki katmanın temel karakteristiği, algının sürekli bir metafizik boyuta gönderme yapması.

Şiirdeki poetik ben, daha birinci eserlerinde “Ben öteliyim” vurgusunu öne çıkarıyor. Karakoç’un sıklıkla lisana getirdiği bu yaklaşım, “Yağmur Duası”nda, “Bana ne geldiyse geldi yukarıdan” dizesinde emsal biçimde vurgulanıyor.

Nitekim ilerleyen “sağnak “sürecinde de şairin sesinin “öte”ye ilişkin bir tonu muhafazaya dikkat ettiğini söylemek mümkündür. Bu hassasiyet en veciz sözünü “Kalbimde Allah’ın elleri durur” dizesinde buluyor.

TRT/ Ayşe Şimşek