Türkiye’de nitelikli işçi sorunu her geçen gün büyüyor. Endüstriden inşaata, tarımdan turizme çabucak her kesimde 1 milyonu aşkın nitelikli işçi gereksinimi olduğu belirtiliyor. Dal temsilcileri yüksek maaşlara karşın nitelikli işçi bulamamaktan yakınıyor. İşçi meselesini yurtdışından emekçi ithalatıyla çözmek isteyen dal oyuncuları İçişleri ve Çalışma Bakanlığı ile görüşüyor. Personele lojman ve konut üzere formüller de üretiyor.
ÇOBAN MAAŞI 40-60 BİN TL
Bilhassa üretim bölümünde nitelikli çalışan bulmak için maaşlar katlanmış durumda. Örneğin inşaat kesiminde bir kepçe operatörünün maaşı 120 bin TL’yi aşarken, kalıp-demir-alçı ustasının maaşı 80 bin TL’ye kadar yükseldi. Endüstride dokumacılık dalında nitelikli bir ütücü minimum fiyatın 2-3 katı maaş alırken, ağır endüstride çalışan bir ustanın maaşı 70-80 bin TL’yi buluyor. Mevsimlik personel probleminin her geçen gün arttığı tarım dalında günlük yevmiyeler 2-3 bin TL’yi bulurken bilhassa hayvancılık kesiminde çoban maaşları 40 ila 60 bin TL ortasında değişiyor.
Yeme-içme bölümünde nitelikli bir aşçının maaşı 50 bin TL’den başlarken turizmde bir oda vazifelisi en düşük 25 bin TL alıyor. Üretim kesiminde daha yüksek maaşlar olmasına karşın gençlerin sanayi ya da inşaatta çalışmak istemediğini anlatan kesim oyuncuları, “Bu artık bir toplumsal statü haline geldi. Endüstride ya da tarlada çalışmak ayıp üzere görülüyor. Burada çalışmak yerine taban fiyatla kasiyerlik ya da AVM’de tezgahtarlığa daha sıcak bakıyorlar. Orada da uzun soluklu çalışmıyorlar. Gençler uzmanlaşmak yerine masa başı iş istiyor. Bu önemli bir sosyolojik sorun” diyor.
KÖYE MESKEN YAPIYORLAR
Sorunun tahlili için çabucak her dalda özel formüller geliştirilmeye başlandı. Örneğin, hayvancılık kesiminde Afgan ve Suriyeli çoban bulan besiciler, bunların barınması için de köylerde konut yapıyor.
Yine tarımda sulamacı ya da traktör şoförleri için de konutlar inşa ediyor ya da köy meskeni kiralıyorlar. Sanayi bölümü de bilhassa yurtdışından gelenler için fabrikaya yakın alanlarda lojman yapmaya başladı. Turizmde de oteller lojman inşaatlarını artırdı.
FABRİKADA LOJMAN KURDULAR
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, çoğu dalda liderlerin ‘farklı ülkelerden işgücünü ithal etmeye başlayalım’ önerisi sunduğunu söyledi. Gültepe, “Üretim tarafında çalışmak istemeyenlerin birden fazla hizmet kesimine geçti, ortaya konmuş olan EYT’den ötürü ayrılıp çalışmak istemeyen ve onların yerine gelemeyen eksik iş gücümüz var. İşgücü ithalatını şu an hayata geçiren kesimlerimiz de var, bunu öneren iş insanlarımız da var” dedi. Bu sorunun tahlili için ilgili bakanlıklarla ortak bir akıl yürütülmesi gerektiğini anlatan Gültepe, “Başkanlardan biri eleman bulamadığı için Özbekistan’dan 10-15 tane elemanı getirip, fabrikanın imkanlarını sunarak ve lojman vererek istihdam sağlamaya başladı. Üretimi durduramayız. İşsizlik dışında Türkiye’de iş beğenmeme sorunu var, gençler sıkıntı işleri değil, masa başı işleri tercih ediyor” tabirlerini kullandı.
ÇOBANLARIN YÜZDE 80’İ YABANCI
Türkiye Ziraat Odaları Birliği İdare Heyeti Üyesi Ahmet Eyyüpoğlu, tarım bölümünde yabancı personel oranının yüzde 20’ye çıktığını söyledi. Eyyüpoğlu, “Tarım kesiminde en düşük maaş 20 bin TL’den başlıyor. 40-50 bin TL’ye kadar çıkıyor. Kimi maaşlı çalıştırırken kimi de eserin yüzde 10 ya da 20’sini emekçiye ver-i yor. Şu an Suriyeli ve Afganlar çobanlık yapıyor. Kesimde yabancı oranı yüzde 80. Onlar giderse hayvancılık bitme noktasına gelir. Çiftçi ya da besici öbür yerden sulamacı ya da traktör süren sürücü buluyor. Bunlar için de çobanlar için de köylerde konutlar yapılıyor” dedi.
TURİZMDE 100 BİN ÇALIŞAN GEREKSİNİMİ VAR
Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Lideri Müberra Eresin, bölümün en büyük probleminin nitelikli işçi olduğunu söyledi. Eresin, şunları anlattı: “Sektörümüzde istihdam sayısı 1 milyon 700 bini geçti. Turizmde ziyaretçi gayemiz bu yıl 61milyon. Yakın vadede 100 milyona çıkması hedefleniyor. Bu maksatlara ulaşırken işçi sayısının da artırılması gereksinimi oluşacak, dalın yabancı çalışana ihtiyacı olacak. Lakin yurt dışından işçi getirmeye çalışan üyelerimiz çalışma müsaadeleri almakta zorlanıyor. Şu anda bölümümüzde 22 bin civarında yabancı çalışan var. Gereksinim duyulan sayı ise 100 bin civarında. Yunanistan, İspanya yabancı çalışan konusunda kimi muafiyetler hayata geçirildi. Öte yandan yabancı öğrencilere part-time çalışma müsaadesi verilebilir.”
MALZEME MALİYETİNİ GEÇTİ
Konutder Başkanı Ramadan Kumova, sektörde materyal fiyat artışından çok çalışan fiyat artışı yaşandığını belirterek, “İnşaat gereç maliyeti 2023 Ocak-2024 Ağustos ortasında yüzde 77, personellik maliyeti yüzde 114 artış gösterdi. Materyaldeki artışın 1.48 katı. Bugün baktığınızda kule vinç operatörünün maaşı ortalama 120 bin TL, kalıp demir ve alçı ustasında mesai har-i cinde 80 bin TL” dedi. Nitelikli işçi açığının yurtdışından karşılanması gerektiğini anlatan Kumova, şöyle konuştu: “Yurtdışında yabancı çalışana karşı bilhassa inşaat dalında bir tolerans var. İnsan kaynağımızdaki açığı bu yolla giderebiliriz.”
SOSYOLOJİK HADİSE HALİNİ ALDI
Eleman.net CEO’su Levent Dicle, “Gençlerin mavi yakalı işlerde çalışmak istememelerinin temel nedeni, bu işlerin ekseriyetle fizikî güç ve ağır efor gerektirmesi. Bilhassa inşaat personeli yahut marangozluk üzere ağır fizikî efor ve ağır mesai gerektiren mesleklerde gençler ortasında çalışmaya olan ilgi hayli düşük. Bu alanlarda daha yüksek maaşlar olmasına karşın gençler çalışmak istemiyor. Bize gelen ön bilgiler ışığında gençler sanayi ya da inşaat dalını hem toplumsal hayat hem de toplumsal statü açısından negatif görüyorlar. Yani bu durum bir nevi sosyolojik hadise halini aldı” dedi.
Bir yanıt yazın